Mıknatıs çeşitleri nelerdir

Mıknatıs çeşitleri nelerdir?

Birçok alanda kullanılan mıknatıs çeşitleri ve mıknatısın özellikleri nelerdir? Demir, nikel, kobalt gibi metalleri çekme özelliği gösteren cisimlere mıknatıs denir. Cisimlerin bu özelliğine de mıknatıslık denir.

Mıknatısın çekim alanı mıknatısın büyüklüğüne bağlı olarak değişik uzaklıklardaki metalleri çekebilir. Bir mıknatısın etkisini gösterebildiği bölgeye mıknatısın çekim alanı veya manyetik alan denir. Her mıknatısın belirli bir çekim alanı vardır. Mıknatıs büyüdükçe çekim alanı da büyür.

Mıknatıs çeşitleri; doğal mıknatıs, yapay mıknatıs ve elektromıknatıs olmak üzere 3 çeşittir. Mıknatıslanma özelliği maddeler için ayırt edici özelliktir.

  • Doğal mıknatıs
  • Yapay mıknatıs
  • Elektromıknatıs

Doğal Mıknatıs

Doğal mıknatıs nedir? Doğada oluşan ve taş olarak bulunan mıknatıslara doğal mıknatıs denir. Nikel, kobalt, demir oda sıcaklığında  ferromanyetik özellik gösterirler. Doğal mıknatıslar, mıknatıs taşı gibi tabiatta mıknatıslanmış durumda bulunan cisimler olabilecekleri gibi, Alnico, NdFeB, Sm-Co,Sm-Fe mıknatıslar gibi yapay olarak hazırlanmış alaşımlar da olabilir.

Mıknatıs yapımında kullanılan en önemli malzemeden birisi alnicodur. Alnico, kobalt (%30-35), nikel (%15) ve alüminyumdan (%8)  meydana gelen bir maddedir. Platin kobalt alaşımları genellikle saat endüstrisinde kullanılır.

Yapay Mıknatıs

Gerçekte mıknatıs olmadıkları halde sonradan mıknatıslık özelliği kazanan maddelere yapay mıknatıs adı verilir. Günlük hayatta kullandığımız mıknatıslar yapay mıknatıslardır. Mıknatıs firmaları tarafından, mıknatıs imalatı kullanım alanlarına göre farklı şekil ve büyüklükte yapılmaktadır. Yapay mıknatıs imalatı sırasında daha çok çelik ve demirden faydalanılır. Yapay mıknatıs fiyatları kullanım alanlarına ve mıknatıs çeşitlerine göre değişmektedir. Mıknatısın kuzeyi gösteren ucu N ve güneyi gösteren ucu S ile gösterilir. Mıknatısın zıt kutupları birbirini çekerken, aynı kutupları birbirini iter. Her mıknatısın etrafında manyetik alanı vardır. Mıknatısın manyetik alan kuvvet çizgileri kuzey kutbundan çıkar, güney kutbunda sona erer. Yapay mıknatıslar çubuk mıknatıs, şerit mıknatıs, silindir mıknatıs, iğne mıknatıs, U mıknatıs ve at nalı şeklinde olabilir.

yapay mıknatıslar

Elektromıknatıs

Elektrik akımının etkisi ile mıknatısın özelliklerini gösterebilen magnetik (manyetik) maddelere elektromıknatıs denir. Elektromıknatıslar, yalıtılmış ince kabloların ham demire sarılıp, kablolardan akım geçirilmesiyle meydana gelir. Elektromıknatıs, bir manyetik nüve ve nüvenin üzerine sarılan bir bobinden oluşur. Elektromıknatıslar…………. detaylı bilgi için tıklayınız.

Mıknatıslama

1- Bir maddenin mıknatıslık özelliği olabilmesi için manyetik madde olmalıdır. Kobalt, demir, nikel gibi mıknatıs yapımında kullanılan maddelere manyetik madde adı verilir.
2- Herhangi bir manyetik maddede her biri mıknatıs gibi davranan binlerce minik bölgeler düzensiz bir biçimde bulunur. Bölgeler birbirlerinin manyetik etkisini yok ettikleri için madde mıknatıslık özelliği göstermez.
3- Manyetik madde, bir mıknatısın manyetik alanına girdiği zaman bölgeler düzenli bir duruma gelir. Bu durumda madde mıknatıslanır. Manyetik madde birkaç yöntemle mıknatıslanmaktadır. Bu yöntemlerin kontrollü ve en etkilisi elektrik akımı ile mıknatıslandırmadır.

Mıknatıslık özelliği atomların yapısındaki elektronların hareketinden kaynaklanır.

Mıknatıslanma ve Mıknatıslık Özelliğinin Kaybolması

Elektrik akımı ile mıknatıslanma

Manyetik maddeleri mıknatıslandırma yöntemleri;

  1. Dokunma ile mıknatıslanma
  2. Etki ile mıknatıslama
  3. Sürtme ile mıknatıslanma

Dokunma İle Mıknatıslama

Çelik yada demir dokunma, etki ve sürtünme ile mıknatıslanır. Şekilde görüldüğü gibi bir mıknatıs çubuğu yumuşak demirden yapılmış bir çiviye dokundurulduğu zaman çivi de sanki bir mıknatıs gibi demir tozlarını çeker. Bu duruma dokunma ile mıknatıslanma adı verilir.

Dokunma ile mıknatıslanma

Etki İle Mıknatıslama

Mıknatıs olmayan bir çiviyi, mıknatısın kutuplarını birine yaklaştıralım ama dokunmasına  izin vermeyelim, yinede çivinin demir tozlarını çektiğini görürüz.  Çivi mıknatıslanmıştır. Çivinin mıknatısa yakın olan ucu ayrı kutup, uzak olan ucu ise mıknatısla aynı kutup adını alır. Buna etki ile mıknatıslanma denir.

Etki ile mıknatıslanma

Sürtme İle Mıknatıslama

Mıknatıslanmamış bir demir çubuk mıknatıs çubuğa aynı yönde sürtüldüğünde çelik çubuk tekrar mıknatıslanır. Buna da sürtme ile mıknatıslanma adı verilir. Mıknatıslanmamış bir demir çubuk şekilde ki gibi mıknatıs çubuğa aynı yönde sürtüldüğünde çelik çubuk mıknatıslanır. Bu duruma sürtme ile mıknatıslanma denir.

Sürtünme ile mıknatıslanma

Mıknatıs, özelliğini üç nedenden dolayı kaybeder:

  • Mıknatısa sert bir darbe ile vurulması
  • Mıknatısın oksitlenmesi(paslanması)
  • Mıknatısın yüksek ısıya maruz kalması

Çubuk Mıknatıs

Çubuk mıknatıslar neodimyum mıknatıs ve seramik mıknatısların,  paslanmaz çelik boru içine dizilmesiyle meydana getirilir. Bundan dolayı çubuk veya bar mıknatıslar adını almışlardır. Kullanıldığı yere göre istenilen ölçüde yapılabilir ve isteğe göre her iki ucu da kapatılabilir, bağlantı uçları açılabilir veya saplama yapılabilir. Çubuk mıknatıslar; kanal, boru, boşaltım kovanları gibi alanın dar olduğu yerlere tek veya çok barlı olarak tasarlanmaktadır. Bar sayısı, mıknatısın cinsi ve biçimi, ürünün akış kapasitesine, uygulama yerine, demir içeren maddelerin yoğunluğuna ve temizliğine göre değişir.

Neodyum Mıknatıs

Neodyum mıknatıslar süper mıknatıslar olup güçlü çekim alanları vardır. Neodymium mıknatıslar küçük olmalarına rağmen çok daha fazla manyetik alan meydana getirirler (yani güçlüdürler.)

Manyetik özellikleri olan neodyum mıknatıslar en güçlü manyetik materyaldir. Neodymium (Neodyum) mıknatıslar dünyada mıknatıs en güçlüsü olarak bilinir. Neodim mıknatıslar günümüzde çok gelişmiş uygulamalarda kullanılmaktadır. Ferrit, Alniko ve SMco gibi otomobil endüstrisi, elektrik motoları, petrokimya endüstrisi ve manyetik sağlık ürünleri gibi çok çeşitli kullanım alanları vardır. Küp, silindir, blok, disk ve özel çeşitli şekillerde üretimi yapılmaktadır. Kullanım alanına göre farklı kaplamalar yapılır. ( Nikel, çinko, epoksi, kalay, krom, gümüş, altın).

Manyetik Malzemelerin Çeşitleri

  1. Manyetik cisimler
  2. Manyetik olmayan cisimler

Manyetik cisimlere ferromanyetik cisimler,
Manyetik olmayan cisimlere ise paramanyetik ve diyamanyetik cisimler adı verilir.

  • Ferromanyetik cisimler: Nikel, kobalt, demir, çelik ve alaşımları manyetik alan içinde kaldıkları zaman iyi bir mıknatıs olurlar. Ferromanyetik cisimlerin bağıl geçirgenlikleri çok büyüktür.
  • Paramanyetik cisimler: Hava, silusyum, alüminyum, manganez, krom vb gibi cisimler manyetik alan içine konulduğunda manyetik kuvvet çizgileri bu cisimden geçer. Ama kuvvet çizgileri demir elementindeki gibi sık olmaz. Paramanyetik cisimlerin bağıl geçirgenlikleri birden büyüktür.
  • Diyamanyetik cisimler: Bakır, gümüş gibi cisimler manyetik alan içine konulduğunda bu cisimlerin manyetik kuvvet çizgilerini ittikleri görülür. Bu cisimlerden geçen manyetik kuvvet çizgileri boşluğa göre biraz seyrektir. Bu cisimlerde bağıl geçirgenlikler birden biraz küçüktür.

Yorum Yok

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir