Korona nedir

Korona

Korona nedir?

Korona:

Nemli ve sisli havalarda hava kolaylıkla iyonize olabilir. Nemli ve sisli havalarda enerji nakil hatları faz iletkenlerinin yüzeyinde havanın iyonize olursa mor renkli, ışıklı halkalar görülür. Bu olaya korona denir. İletkenin yüzeyindeki bu mor renkli, ışıklı silindirler birbirine temas edecek olursa iletkenin yüzeyinde delinmeler olur. Bu sırada ıslık sesine benzer ses titreşimleri duyulabilir.Bu olaya daha çok aralarında 15 iletken yarıçapından daha az mesafe bulunan faz iletkenleri üzerinde rastlanır.

Küçük yarıçaplı elektrotlarda görülen, tam olmayan, ama kendi kendini besleyen boşalmalara “korona boşalması” adı verilir.

Korona olayının gerçekleşmesinin temelinde ise elektrik alan bulunur. Korona bir yüksek elektrik alan havayı iyonize eder (iyonlarına ayırır)  ve deşarja neden olur. Bu işlem, Nitrojen (N₂) moleküllerinin harekete geçerek UV (ultraviyole) ışınlarının emisyonuna yol açması sonucu gerçekleşir. İletkenin üzerinden akım geçmesi sonucu oluşan elektrik alan kendisini çevreleyen gazın dayanma gerilimini aşarsa kısa süreli deşarjlar meydana getirir. İşte bu deşarjlar koronayı meydana getirir.

Nemli ve sisli havanın iletken yüzeyine temas ederek çarpması neticesinde iyonize olan gerilime, kritik korona (Uo) denir. Faz iletkenleri etrafında mor renkli, parlak ışıklı silindir halkaların görüldüğü veya deşarjın devamlı bir şekilde kendini beslediği gerilime ise görünür korona gerilimi (Uk) denir.

Korona gerilimine etki eden birçok etken vardır:

• İletkenler arası açıklık
• Hatların yarıçapı
• Hava şartları
• Hatların pürüzlülüğü

76 cmHg ve 25 derecede (standartlar şartlar) kuru havanın delinme gerilimi 29.8 kV/cm ve üzeridir. Nemli ve yağışlı havalarda havanın dayanma gerilimi düştüğü için bu değer aşılır. Elektrik alan içindeki bir elektron hızlanır, enerji kazanır ve havayı iyonize eder. İlk boşalmalar pozitif alternansta iletkene doğru, negatif alternansta iletkenden zayıf alanlara doğrudur.

Korona olayı ısı, ses ve kimyasal reaksiyonlar şeklinde kendini gösteren bir enerji kaybıdır. Enerji nakil hatlarında korona olayı sonucu meydana gelen kayıpları azaltmak için iletkenlerin yüzeyleri oldukça düzgün ve parlak bir sırla kaplanır. Faz iletkenlerinin demetler halinde tesis edilmeleri halinde de korona kayıpları azaltılır.

Korona iletilen enerji bakımından bir kayıptır. Yüksek gerilim nakil içindeki enerjinin dışarıya
kaçmasından başka bir şey değildir. Bu durumu şu örnekle açıklamak daha uygundur. Üzerinde çok sayıda delikleri bulunan su borusundan gönderilen belli bir miktar su, borunun öbür ucundan aynı miktarda alınamaz. Belki de hiç su alınamayacaktır, suyun tamamı deliklerden akıp giderse, elektrik enerjisi de tam korona deşarjı ile nakil hattının diğer ucuna gidemeyebilir.

Korona olayı sonucu meydana gelen kayıplara işletme gerilimi, frekansı, iletkenin yarıçapı ve faz iletkenleri arasındaki uzaklık etkilidir. Ayrıca havanın nemli, sisli, yağmurlu ve karlı oluşu da bu kaybı artırır. İletkenin yüzeyinin düzgün olmaması ve damar sayısı da korona olayı sonucunda meydana gelen kayıpları artırır.

Yüksek gerilimli hatlarda ve kıvılcımla ateşlenen motorlarda daha çok gözlenen, oksijenin iyonlaşıp ozon oluşmasına sebep olan elektriksel boşalım etkisidir. Meydana gelen ozonun şiddetli yükseltgeyici etkisinden dolayı bu tür yerlerdeki kablo, tel veya fiş bağlantılarında yükseltgenmeye dirençli naylon, neopren ve diğer sentetik maddeler kaplama için kullanılır.

Korona Çeşitleri

Laboratuvarlar da korona boşalmalarının (deşarjının) belirlenen 3 değişik türü veya derecesi vardır.

Bunlar;

• Parıltı Deşarjı
• Bulut (tüy şeklinde) Deşarjı,
• Fırça Deşarjı

Böyle adlandırılmalarının nedeni deşarjın şeklinden dolayıdır.

• Bu üç çeşit içinde en çok görülen, bulut (plume) deşarjıdır. Karanlıkta bakıldığı zaman elektrik iletim hattının (E.İ.H) gerilim seviyesine göre bir veya da 5 – 10 cm (birkaç inç) uzunluğunda olduğu görülebilir.
• Fırça (brush) deşarjı genel olarak iletkenin bütün çevresinde görülür. Deşarj uzunluğu düşük gerilimde 2,5 cm (1 inç), yüksek gerilimde ise 5 cm ( 1-2 inç ) kadardır. Genellikle kızartma veya ıslık sesi gibi bir ses bu tip deşarjda duyulur.
• Parıltı (glow) deşarjı ise;iletken yüzeyini saran solgun, zayıf bir ışıktır. Ayrıca yüksek nem şartlarında iletkenin kritik noktalarında meydana gelebilir. Genel olarak bu tip deşarjda ses çıkmaz.

KORONA FİZİĞİ

ELEKTRONUN HIZLANMASI

ELEKTRONUN DARBESİ

Sadece elektron yeterli hızda ise meydana gelir.

Örneğin: elektrik alan kritik değeri geçtiği zaman

Porselen İzolatörler de Ark ve Korona Meydana Gelme Şartları

• Pin ve  arasında kısa süreli arklar
• Pin ve kep arasında devamlı dahili kısa devreler
• Porseleni pine tutturan çimento kısmında meydana gelen aşınma ve çatlaklar
• Pin ve soket bağlantısında meydana gelen paslanma sonucu
• İzolatörde oluşan çatlaklarda

Bu şartlar meydana geldiğinde izolatördeki bozulma ileri safhaya ulaşır. Mekanik dayanıklılık azalarak hat izolatörden ayrılarak yere düşer.

Polimer İzolatörlerde Ark Ve Korona Meydana Gelme Şartları

Polimer izolatörler, koronaya karşı oldukça hassastır. Eğer bağlantı elemanının ucunda ve izolatörün fiberglas çekirdeğinde neme karşı korumasız bir durum yaratılırsa korona meydana gelir. Aşağıda verilen 1 ve 5’ nci sıradaki şartlar meydana geldiğinde bozulmanın ileri safhalarında elektriksel ve mekanik problemler doğurabilir.

• Uç bağlantı noktalarında hasarlanmalar
• Kauçukta ayrılmalar ve deliklerde dahili deşarjlar sonucu çubuk kısımda meydana gelen karbonlaşma
• Kauçuğun çatlamasından dolayı metal çubuğun korunmasız kalması
• Yalıtkan kılıfın yarılması
• Oyuklardaki küçük deliklerin içinden akma olması
• Doğru olmayan montaj, doğru olmayan korona halkası ölçüleri
• Korona halkasının hasarlanması
• Kirlenmeyle birlikte yüzeyde meydana gelen aşırı kaçak akımlar

İletkenlerde Korona Meydana Gelme Şartları

• İletkenlerin en dış kısmında kırılmalar olduğu zaman
• İletkenleri kaldırma ve monte edilmesi sırasında  tek lifin ayrılması halinde
• İletkenin çekilmesi sırasında kuş gözü meydana gelmesi ve zırh çubuğunun bozulmasında
• Zırh çubuğunda  kuş pisliği biriktiği hallerde

Korona Hakkında Diğer Bilgiler

Korona Radiata: 

Ovaryumda tersiyer foliküllerde ovositi çevreleyen, hücreleri yüksek prizmatik ve çok yüzlü folikül epitelleri katmanı. Ovositle korona radiyata arasında membrana pellusida yer alır.

Korona Solüsyonları: 

Baskıcıların ve film üreticilerinin en önemli test malzemelerinden biri olan corona, bom, bombardıman olarak ifade edilen yüzey işlemini test etmeye yarar. Özellikle baskıcılar, corona solüsyonları sayesinde baskı öncesi yüzey gerilimini ölçerek baskıda meydana gelebilecek olası sökülme, dökülme gibi adezyon ( farklı iki madde arasında var olan ve bu iki maddenin birbirine yapışmasını sağlayan çekim kuvveti, yapışma denir.) problemlerinin önüne geçmiş olurlar.

Korona Kalemi: 

Normalde üretilen (OPP – BOPP) malzeme üzerinde sıvı maddeler tutunamaz. Koronasız yüzeye baskı mürekkepleri lak ve yapıştırmada tutkal tutunamaz. Bu nedenle (OPP – BOPP) baskı malzemeleri makineye takılmadan önce korona kalemi ile yüzeyleri çizilerek korona yüzeyi (tutuculuğu) belirlenmelidir, yoksa korona uygulanmalıdır.